Twoje Dziecko w Obliczu Straty

Studium przypadku

Pacjent:

Kamil

Przypadek:

Wsparcie nastolatka

Czas trwania:

04 Miesiące

Opis sytuacji i wyzwanie

Kamil – 16-letni uczeń szkoły średniej – stracił ukochaną babcię, z którą był bardzo związany. Babcia od lat wspierała go w nauce, doradzała przy życiowych wyborach i była jedną z ważniejszych osób w jego życiu. Jej nagła śmierć sprawiła, że Kamil zaczął zamykać się w sobie, nie potrafił rozmawiać o swoich uczuciach z rodzicami ani z rówieśnikami.

W szkole zaczął mieć problemy z koncentracją, wypadł z wcześniej dobrych wyników w nauce, a jego ulubione zajęcia (np. granie na gitarze) przestały go cieszyć. Brak zrozumienia z otoczenia sprawiał, że czuł się coraz bardziej samotny i zagubiony w przeżywaniu żałoby. Rodzice zauważyli, że syn zaczyna zaniedbywać relacje z przyjaciółmi i stawać się drażliwy. Postanowili więc poszukać wsparcia psychologicznego, aby pomóc mu przejść przez ten trudny okres.

Cele interwencji

  • Zrozumienie procesu żałoby w wieku nastoletnim
    – uświadomienie Kamilowi, że każda osoba przeżywa stratę inaczej i nie istnieje jedna „właściwa” metoda na poradzenie sobie z żalem.

  • Pomoc w wyrażaniu uczuć
    – stworzenie bezpiecznej przestrzeni (np. w gabinecie psychologa), w której Kamil będzie mógł otwarcie mówić o smutku, złości czy poczuciu niesprawiedliwości.

  • Wzmocnienie wsparcia ze strony rodziny i rówieśników
    – nauczenie rodziców i bliskich sposobów empatycznego komunikowania się z Kamilem, a także zachęcenie go do korzystania z pomocy przyjaciół lub psychologa szkolnego.

  • Utrzymanie równowagi między żałobą a innymi obowiązkami
    – wsparcie w powrocie do stabilnego funkcjonowania w szkole i w rozwijaniu zainteresowań, przy jednoczesnym respektowaniu potrzeby przeżywania żałoby.

Podejście rozwojowe

Indywidualna terapia poznawczo-behawioralna (CBT)

  • Kamil uczył się zauważać automatyczne myśli typu: „Nigdy już nie będę szczęśliwy” czy „Babcia by się mną rozczarowała”. Terapeuta pomagał mu rozumieć, że żałoba może wypaczać obraz rzeczywistości.
  • Aby pomóc Kamilowi w komunikowaniu trudnych uczuć, psycholog zachęcał go np. do pisania pamiętnika, rysowania lub tworzenia prostych piosenek na gitarę. Dzięki temu Kamil mógł w twórczy sposób uwalniać nagromadzony żal.
  • Wsparcie rodzinne i psychoedukacja

  • Psycholog wyjaśniał rodzicom specyfikę żałoby u nastolatków – że nie zawsze przejawia się otwartym płaczem, a często przybiera formę wycofania lub drażliwości. Uczył ich, jak rozmawiać z Kamilem bez nacisku, akceptując jego zmienne nastroje i wyrażając gotowość do pomocy.
  • Rodzice poprosili nauczycieli o zwrócenie uwagi na stan Kamila i – w razie potrzeby – umożliwienie mu wzięcia przerwy w trakcie lekcji lub odrabiania prac domowych, gdyby emocjonalnie nie dawał rady.
  • Techniki relaksacyjne i regulacja emocji

  • Kamil praktykował krótkie sesje skupienia na oddechu, co pomagało mu uspokoić się przed snem czy w momentach intensywnego przygnębienia.
  • Zgodnie z zaleceniami psychologa, Kamil wrócił do regularnych treningów koszykówki, które wcześniej sprawiały mu przyjemność. Ruch wspierał jego układ nerwowy w radzeniu sobie ze stresem i poprawiał nastrój.

    Grupy wsparcia i rówieśnicy

  • Kamil odważył się porozmawiać z najbliższym kolegą o swoim smutku. Okazało się, że przyjaciel również doświadczał straty w rodzinie i lepiej rozumiał sytuację Kamila, niż on przypuszczał. Ta otwarta rozmowa zacieśniła ich relację.
  • Rezultaty i korzyści

    • Kamil nauczył się, że smutek czy złość to emocje, które mają prawo się pojawiać. Dzięki wsparciu terapeutycznemu nie tłumił ich, ale wyrażał w kontrolowany i konstruktywny sposób.

    • Otwarcie się na rozmowy o stracie pomogło mu zbliżyć się do rodziców i kolegów. Przestał czuć się niezrozumiany, bo w końcu dał innym szansę okazać mu wsparcie.

    • Gdy udało mu się przepracować część głębokiego bólu, wróciła mu motywacja do nauki, a stres i rozkojarzenie stopniowo się zmniejszały.

    • Dzięki ćwiczeniom relaksacyjnym i regularnej aktywności fizycznej Kamil ma teraz narzędzia, które może wykorzystywać także w innych kryzysowych sytuacjach.

    • Zrozumiał, że pielęgnowanie wspomnień o babci może być dla niego źródłem ciepłych uczuć i inspiracji, zamiast wyłącznie bólu. Opracował z rodziną drobne rytuały (np. przeglądanie zdjęć w określone dni), które dają mu poczucie połączenia z ukochaną osobą.

    Refleksje Kamila

    „Na początku myślałem, że nikt nie rozumie, co czuję, i że po prostu muszę to ‘przetrwać’. Kiedy zacząłem rozmawiać z terapeutą, rodzicami i przyjaciółmi, zdałem sobie sprawę, że nie jestem sam. Nauczyłem się nie bać swoich emocji – nawet tych bardzo smutnych. Dzięki temu powoli wracam do normalnego życia, a jednocześnie nie zapominam o babci.”Kamil

    Progress and outcome

    CBT skupia się na rozpoznawaniu negatywnych wzorców myślowych oraz uczeniu konkretnych umiejętności radzenia sobie ze stresem. U nastolatków takie podejście jest szczególnie skuteczne, ponieważ pomaga im szybciej zauważać niezdrowe przekonania (np. poczucie winy czy wyolbrzymiony lęk) i zamieniać je na zdrowsze.

    Terapeuta CBT pomaga nastolatkowi przeanalizować trudne emocje (smutek, złość, poczucie pustki) i wskazuje konkretne narzędzia do ich konstruktywnego wyrażania – na przykład pisanie dziennika myśli, techniki oddechowe czy ćwiczenia relaksacyjne. Dzięki temu młoda osoba uczy się zdrowo przeżywać żałobę zamiast ją tłumić.

    Tak. W CBT nastolatek stopniowo konfrontuje się z tematami, których się boi lub unika, ale robi to w kontrolowany sposób. „Ekspozycja” na trudne tematy (np. rozmawianie o zmarłym) przebiega krok po kroku, co pozwala zmniejszyć lęk i uczy, że otwarte mówienie o żałobie może przynieść ulgę.

    Każdy przypadek jest inny, ale wiele nastolatków odczuwa pierwsze korzyści już po kilku sesjach – szczególnie gdy regularnie wykonują ćwiczenia zalecane przez terapeutę. Systematyczne stosowanie metod CBT w domu (np. praca z dziennikiem myśli) przyspiesza proces wychodzenia z najtrudniejszego etapu żałoby i wzmacnia poczucie kontroli nad własnymi emocjami.